Muke po Jakovu

Kako će sad crnogorski predsjednik i jedan od lidera PES-a Jakov Milatović da ubijedi Kvintu i druge članice EU da su partije iz nekadašnjeg Demokratskog fronta – čiji visoki funkcioneri ne poštuju državne simbole, ne priznaju crnogorske institucije i ne odriču se političkih i svih drugih veza sa radikalnim režimima u Beogradu i Moskvi – ,,poželjni“ partneri za pravljenje stabilne, građanske, proevropske vlade? 

piše: Draško Đuranović

Postupci predsjednika Opštine Nikšić Marka Kovačevića – skaredni čin nepoštovanja države i njenih simbola, ali i kasnije monstruozno poređenje Crne Gore sa nacizmom i fašističkom NDH – imaće posljedice na političke pregovore o sastavu nove vlade koju treba da formira Milojko Spajić – istup jednog od čelnika Nove srpske demokratije u velikoj mjeri opstruira plan crnogorskog predsjednika Jakova Milatovića da partije nekadašnjeg Demokratskog fronta budu dio nove izvršne vlasti. 

Sramotni potez prvog čovjeka Nikšića nije bio tek izolovani incident. Marko Kovačević je visoki funkcioner Nove srpske demokratije – njegov ,,srednji prst crnogorskoj državi“, i to u prisustvu predsjednika Milatovića, do kraja je razobličio pravo lice politike Nove, bivšeg konstituenta proruskog i prosrpskog Demokratskog fronta.

I dok je služba predsjednika nespretno pokušala da sakrije državnu bruku, uklanjajući video zapise i zajedničke fotografije prvog čovjeka Nikšića i crnogorskog predsjednika sa zvaničnog sajta, lideri Mandićeve Nove i Kneževićevog DNP dali su bez ikakvog zazora punu podršku Kovačeviću.

Nije iznenađenje: čelnici dva konstituenta bivšeg Demokratskog fronta, obojica na optužnici za pokušaj terorizma 2016. godine pod logistikom Moskve, pokazali su političku dosljednost i samo potvrdili da te prosrpske i proruske stranke programski ne poštuju državne simbole, ne priznaju crnogorske institucije i ne odriču se političkih i svih drugih veza sa radikalnim režimima u Beogradu i Moskvi.

Otuda i žestoke reakcije građanskih partija, nevladinih organizacija, kao i, premda uvijene u oblande o Kovačevićevoj ,,prezumpciji nevinosti“, partija koje čine vlast u Nikšiću – Demokrata i GP Ure.

Indikativno je, međutim, što je izostao glas jasne i javne osude Jakova Milatovića: crnogorski predsjednik je ćutao i ćuti već tri dana.

Informacije kojima Pobjeda raspolaže objašnjavaju i motive začuđujuće šutnje: snažna podrška Nove i DNP-a primitivnom potezu Kovačevića, predstavlja snažan udarac za scenario postizbornog raspleta u formiranju nove vlade koji Milatović, kao čelnik Pokreta ,,Evropa sad“, pokušava da sprovede u djelo.

Prije svega u lobiranju prema zapadnim partnerima.

MILATOVIĆEVO LOBIRANJE

Prema informacijama Pobjede, Milatović je tokom posljednjih petnaestak dana obavio mnoštvo razgovora sa ambasadorima Kvinte i država EU.

Zanimljiv sastanak sa više zapadnih diplomata održan je u prošli poneđeljak, 3. jula, na kojem je Milatović predstavio ,,poželjan model sastava nove, evropske vlade“. Važnost susreta je, kažu sagovornici našeg lista, što su se ,,otvorile karte“, makar što se tiče crnogorskog predsjednika.

Stavovi Milatovića bili su značajno drugačiji od onih koje iznosi njegov stranački kolega Milojko Spajić. Dok je predsjednik PES-a javno isključivao mogućnost da konstituenti nove izvršne vlasti mogu biti iz Demokratske partije socijalista i Građanskog pokreta Ura, ali bio donekle rezervisan i prema budućoj ulozi Nove i DNP-a, Milatović se na zatvorenom sastanku sa diplomatskim predstavnicima drugačije odredio: treba otvoriti vrata buduće vlade i za Mandićevu i Kneževićevu stranku.

Istovremeno, nije isključio mogućnost da, ,,u nekim varijantama i pod jasno određenim uslovima“ i Abazovićeva Ura – koju Spajić ne želi – ipak bude dio nove izvršne vlasti. 

Po Milatoviću, dva su ključna motiva za stvaranje široke koalicije: ,,politička inkluzivnost prema predstavnicima Srba u vladi“ čime se stvaraju uslovi za jaku podršku izvršnoj vlasti u parlamentu, ali i Milatovićevo očekivanje ,,da se ulaskom u vlast može očekivati i zaokret politike rukovodstva Nove i DNP-a“.

Obrazlažući ideju, Milatović je napomenuo da unutar mnogih vlada država EU već egzistiraju ,,slične desničarske i nacionalističke stranke“ i da, ,,ukoliko bude konačnog dogovora o širokoj koaliciji“ ne vidi razlog da se sličan model ne primijeni i u Crnoj Gori.

Istovremeno, zamolio je predstavnike države EU da se uzdrže od davanja javnih sugestija kakva treba da bude nova crnogorska vlada, jer ,,bi to moglo da se shvati kao otvoreno miješanje u unutrašnje stvari Crne Gore“. 

Iskusnim zapadnim diplomatama bile su i ranije poznate političke razlike Milatovića i Spajića, ali su – kako ističu izvori Pobjede – bili prilično zatečeni predsjednikovom otvorenošću i nekom vrstom upozorenja diplomatama EU. U vremenu kada je Crna Gora sopstvenom krivicom zakočila evropski put, zazvučalo je prilično nediplomatski i teško da će ovakvim nastupima, makar i u zatvorenom krugu, Milatović popraviti rejting na važnim adresama na Zapadu.

No, Milatovićev odnos sa zapadnim ambasadorima je samo jedan dio crnogorske postizborne priče.

Za budućnost političkih dešavanja u Crnoj Gori važnije je razlučiti – kakvom raspletu može da vodi Milatovićevo lobiranje da stranke osnivačice Demokratskog fronta budu dio nove izvršne vlasti.

DVA SCENARIJA… 

I prije vanrednih parlamentarnih izbora, a naročito tokom dešavanja u ,,aferi Do Kvon“ i predsjednikove vidljive uzdržanosti, bilo je primjetno raslojavanje politika Spajića i Milatovića. Kao i odnos snaga unutar PES-a: Spajić je kontrolisao većinu unutar Glavnog odbora, Milatović je imao svoje jake adute u Predsjedništvu stranke.

Nakon što su rezultati izbora 11. juna pokazali da PES nije tako dominantna stranka, da ima tek dva procenta više od koalicije koju predvodi DPS, stvari se dodatno komplikuju: PES nije u prilici da, samo sa partijama manje brojnih naroda formira vlast – za ,,suvu većinu“ je potrebna podrška i Bečićevih Demokrata.

Tako se ,,već viđeni“ premijer Milojko Spajić sada nalazi u prilično neugodnoj poziciji.

Da postoji jedinstvo unutar PES-a, Spajić bi mogao da traži podršku od koalicije ,,Zajedno“ i tako obezbijedi dvostruki politički benefit: vlada bi, sa Demokratama, imala podršku ne famoznih 49, nego čak 64 poslanika u parlamentu – više nego dovoljno i za ekonomske i za pravosudne reforme. Imao bi i punu naklonost Zapada, jer sve partije, makar programski, imaju evropsku agendu ucrtanu u partijskim dokumentima.

No, takav scenario raspleta teško je izvodljiv. Za konkretniju saradnju sa koalicijom ,,Zajedno“ (čitaj: DPS-om) ne postoji raspoloženje u vrhu Pokreta ,,Evropa sad“, a Spajić se pribojava da bi podrška te koalicije – čak i bez ulaska u vladu – bila rizičan potez na lični rejting. Spajić se možda snalazi u rizicima kriptovalutnog poslovanja, ali mnogo slabije u političkim kripto-igrama.

To se već za njegovog kolegu Milatovića ne bi moglo reći. Javno se deklariše kao prozapadni igrač, ali njegovi stavovi o pojedinim vrlo važnim pitanjima – počev od priznanja genocida u Srebrenici, bespogovorne podrške Vučićevom i Raminom ,,Otvorenom Balkanu“, do stava da Srbi i Crnogorci govore jednim jezikom i da imaju jednu kulturu ili očite bliskosti sa Crkvom Srbije – razotkrivaju kleronacionalističku podlogu ispod prozapadnog fila njegove politike.

Zato, kada Milatović pritiska Spajića da formira vladu ,,sa širokom parlamentarnom podrškom“, suštinski se snažno zalaže da Nova i DNP budu važan zamajac nove izvršne vlasti. Uostalom: to je Milatović otkrio i zapadnim ambasadorima i zato su Mandić i Knežević posljednje sedmice ponavljali tezu da Crna Gora ne smije da se pretvori u puku marionetu Zapada, takozvani ,,ambasadoristan“, kako je ,,geopolitički“ ocijenio lider Demokratske narodne partije.

No, taj drugi scenario, odnosno plan koji je zagovarao Milatović, očito uz prećutnu, ali značajnu podršku Beograda, sada je ugrožen nakon besramno primitivnog ponašanja Marka Kovačevića, prvog čovjeka Nikšića i jednog od politički najjačih igrača i Nove i Demokratskog fronta, čovjeka koji je imao direktnu podršku Vučićevog Beograda.

Sad je Milatović u problemu, ma koliko razgovarao sa zapadnim diplomatama. Kako da ih ubijedi da su partije iz nekadašnjeg Demokratskog fronta – čiji visoki funkcioneri ne poštuju državne simbole, ne priznaju crnogorske institucije i ne odriču se političkih i svih drugih veza sa radikalnim režimima u Beogradu i Moskvi – ,,poželjni“ partneri za pravljenje stabilne, građanske, proevropske vlade?

… I TREĆI RASPLET 

U tom kolopletu političkih dešavanja, uz jasne razlike u vrhu PES-a, Milojko Spajić ima težak zadatak da pomiri – nepomirljivo: da obezbijedi jedinstvo unutar stranke i da formira vladu koja će biti i funkcionalna i sposobna za reforme. I još po volji i „poželjnog“ Zapada i ,,bliskih“ Beograda i Moskve. A kako, uz sve te ,,strateške probleme“, zadovoljiti narasle partijske apetite budućih koalicionih partnera?

Sve to stvara mogućnost za još jedan scenario, uslovno nazvan – ,,treći rasplet“.

Kada se okonča izborni proces i Ustavni sud, najkasnije do 25. jula, završi sve prigovore na regularnost, treba očekivati da će se novi saziv Skupštine Crne Gore formirati do početka avgusta. Pod pretpostavkom da će Milatović, kada završi obavezne konsultacije sa predstavnicima svih poslaničkih klubova, dati mandat Milojku Spajiću za sastav nove vlade u drugoj polovini avgusta – ostaje rok od 90 dana da mandatar pred parlament izađe sa prijedlogom premijerskog kabineta.

Sve da pregovori idu glatko, teško da će Spajić taj posao obaviti do kraja septembra ili početka oktobra. I opet će biti u onoj poziciji u kojoj je danas: ako se odluči za vladu samo sa manjinama, Demokratama i SNP-om, biće potpuno u vlasti tih stranaka. A dodatno, rizikuje da mu – ukoliko Milatović i njegova grupacija ne budu time zadovoljni – ne bude izglasano povjerenje u Skupštini.

I onda slijedi, već nagoviješteni, treći rasplet: sadašnji premijer Dritan Abazović, koji će 19. avgusta proslaviti ,,godišnjicu“ od kako je izgubio povjerenje parlamenta, nastaviće da bude premijer i tokom novog saziva Skupštine Crne Gore!

U međuvremenu, institucije će nastaviti ubrzani raspad, odlazeći premijer će nastaviti, zajedno sa svojim partijskim kolegama koji su ministri i ministarke, da ,,ne robuje zakonima“, a ubrzani ulazak u Evropsku uniju biće moguć kao i lansiranje onog Abazovićevog satelita u orbitu Mjeseca.

Djeluje nemoguće – sačekajmo jesen, ovo je nova Crna Gora na koju se moramo navići.

Pobjeda