Da li je slavljene slave od strane Crnogoraca, Srba, i svojevremeno dijela Hrvata i Albanaca, zapravo usvojena i adaptirana tradicija nekadašnjeg slavljena rimskih kućnih bogova? Naravno.
Nedavno smo pokazali da su ovi krajevi bili medju onima koji su najduže proveli u rimskom carstvu. To je moralo ostaviti jak uticaj na ilirsko-vlašku populaciju koja (genetika dokazuje) nije magiĉno nestala, posebno u dinarskim krajevima gdje se povukla pred slovenima (uglavnom ratarima koji su cijenili ravnicu) , već je samo kasnije jeziĉki slovenizirana u kraljevstvima slovenskih osvajača, dok je po običajima, mentalitetu, kulturi, antropološki, genetski i u gotovo svakom drugom smislu vrlo razločita u odnosu na Slovene.
Dakle:
I rimski kućni bogovi (Lari i Penati) i svetitelji koji se slave na Slavi služe kao zaštitnici porodice, primaju ponude i funkcionišu unutar sličnih geografskih oblasti gdje su ove tradicije mogle biti prenošene kroz populacije koje su bile pod uticajem rimske kulture.
- Zaštitnici porodice: U oba običaja, centralne figure—bilo da su to rimski kućni bogovi ili svetitelji vezani za datu slavu—služe kao čuvari ili zaštitnici porodice. Ova uloga je duboko integrisana u odgovarajuće kulturne i religijske prakse, naglašavajući sigurnost, prosperitet i kontinuitet porodične loze.
- Ponude i rituali: I Lari i Penati, kao i svetitelji na Slavi, “počašćeni” su ponudama. U rimsko doba, to su obično bili hrana (najčešće hleb kod sirotinje) i vino dati na kućnim oltarima, usko povezani sa ognjištem ili prostorima za skladištenje hrane, odražavajući njihove uloge u nadgledanju materijalnog bogatstva i ishrane porodice. Na Slavi, ponude uključuju (opet) ceremonijalni hleb i jela od žita, koja se takođe dijele tokom obrednog obroka, održavajući temu hranjenja i svetosti.
- Geografski obim i potomci: Područja koja danas slave Slavu, prvenstveno među Crnogorcima, Srbima, te nekada nekim grupama Hrvata i Albanaca, značajno se preklapaju s regijama koje su dugo bile dio Rimskog carstva te sačuvale dublji rimski kulturni uticaj. Ovo geografsko preklapanje sugeriše transmisiju kulturnih i religijskih praksi iz rimskog u hrišćansko doba, prilagođenih od strane lokalnog stanovništva tokom vjekova, što je zapravo česta praksa u hrišćanstvu
- Kulturna evolucija i sinkretizam. Prelazak od rimskog kućnog obožavanja do hrišćanskog poštovanja svetitelja u ovim regionima primjer je sinkretizma, gdje su starije paganske prakse bile spojene s novim hrišćanskim elementima kako se hrišćanstvo širilo. Prilagođavanje je sačuvalo osnovni koncept zaštitnika porodice ali je promijenilo fokus sa kućnih bogova na jednog zaštitnika svetitelja, odražavajući promjenu u religijskim vjerovanjima ali i kontinuitet u kulturnim vrijednostima.
Sličnosti u funkciji i očuvanje određenih praksi sugerišu da, iako se religijski kontekst promjenio od paganizma do hrišćanstva, osnovna kulturna važnost zaštite porodice i održavanje kontinuiteta kroz rituale je ostala konstantna.
Preuzeto sa FB profila Etnoistorija Crne Gore
