piše: Vladana Jovanović
11 godina pregovora sa Evropskom unijom, govora o otvaranju i (mnogo rjeđe) zatvaranju poglavlja, reformama, posebno ključnim… Posljednjih nekoliko godina, sve se svelo na priču. Konkretnih poteza nismo gledali što je notirano u Briselu.
A sve to sažeto je u non-pejperu, neformalnom dokumentu Evropske komisije gdje se ističe da je Crna Gora izgubila fokus na ključnim EU reformama, posebno u oblasti vladavine prava.
U dokumentu koji pokriva dešavanja od juna 2022. godine do marta 2023. godine, navodi se da je tokom tog perioda postojao niz zastoja koji nijesu u potpunosti riješeni.
Kako se navodi u neformalnom dokumentu, u 2023. godini apsolutni prioritet Crne Gore treba da bude ispunjavanje kritičnih nedostataka identifikovanih u okviru privremenih mjerila za pregovaračka poglavlja 23 i 24.
“Sve institucije i političke snage treba da se obavežu da rade zajedno sa jasnim ciljem postizanja opipljivih rezultata kako bi se napredovali pregovori o pristupanju” ističe se u non-pejpperu.
Posrijedi je najnegativniji odnosno najkritičniji izvještaj Evropske komisije do sad ovog tipa, ukazuje Daliborka Uljarević, direktorica Centra za građansko obrazovanje.
“Ovaj neformalni papir koji daje procjenu stanja u oblasti vladavine prava odnosno poglavljima 23 i 24 je najkritičniji odnosno najnegativniji u procjeni tog stanja. Konstatuje se čak da više nema ni simulacije reformi, da se otvoreno ušlo u jedno antievropsko i antireformsko djelovanje.
To je snažna poruka koju bi trebalo da razumiju donosioci odluka koji su trenutno na vlasti ali i oni koji pretenduju da dođu jer nisu nepregledne prilike koje će se Crnoj Gori davati a ogroman je broj već izgubljenih šansi”, ističe Uljarević u razgovoru za Antenu M.
Primarna odgovornost za ovakvo stanje, smatra Uljarević, adresirana je na Vladu kao izvršnu vlast i na Skupštinu, kao zakonodavnu vlast.
U tom segmentu se konstatuje najviše nedostataka, napominje ona.
“Naglasila bi da Ministarstvo pravde ostaje i dalje markirano kao ono koje je najviše podbacilo. Naravno, to Ministarstvo ima njaviše odgovornosti za poglavlja 23 i 24.
Nisu se bavili ključnim stvarima kojima je trebalo. A ono čime su se bavili jer rađeno na takav način da su dobili osudu Evropske komisije”, naglašava Uljarević.
Politički analitičar Zlatko Vujović saglasan sa Uljarević da je ovogodišnji non-pejper Evropske komisije o Crnoj Gori najgori do sada i da predstavlja realan prikaz stanja u državi.
Vujović je podsjetio da ništa nije urađeno u posljednje tri godine, da nije kompletiran Ustavni sud, da su blokirane institucije, te da izostaje politička volja da se ispune zahtjevi EU.
“U ove tri godine pitanje evropskih integracija nije bilo na agendi Vlade. Rezultata nema, Crna Gora ne pregovara. Sa naše strane nema nikoga ko bi odgovorio na zahtjeve EU”, istakao je Vujović.
A državnici, čime se bave? Čini se jedino međusobnim optužbama, odnosno kao da se utrkuju u optužbama koja vlada je uradila manje…
I čuveno pitanje, zar je važno ko je kriv? Jeste. O najgorem izvještaju, kako su ga analitičari ocijenili, biće još suda. Zbog građana, koji sudeći prema anketi, više nego ikad žele da budu dio evropske porodice. Podrška građana Crne Gore članstvu zemlje u Evropskoj uniji dostigla je rekordno visok nivo 79,3 odsto.
Podsjetimo, u non-pejperu se navodi da je u poglavlju 23, funkcionisanje cjelokupnog pravosudnog sistema nastavilo da se suočava sa dubokom institucionalnom krizom uz ocjenu da mnoge institucije nastavljaju da trpe zbog nedostatka imenovanja ili su radile u v.d. stanju.
“To je značajno ograničilo kapacitet pravosudnog sistema da funkcioniše, sa slabim ili nepostojećim osjećajem smjera i strateškog planiranja/vizije, što je uticalo na sposobnost Crne Gore da sprovodi pravdu”, navodi se u dokumentu.
Crna Gora još nije izmijenila Zakon o Sudskom savjetu i sudijama, niti Zakon o državnom tužilaštvu, u skladu sa preporukama Evropske komisije i mišljenjima Venecijanske komisije, naglašeno je u non-pejperu.
“Dva zakona su centralni stubovi za funkcionisanje pravosuđa u skladu sa evropskim standardima. Konačno, Crna Gora nije uspjela da obezijebedi da ključne zakonske izmjene neophodne za uspjeh reformi u oblasti vladavine prava budu pripremljene u potpunosti u skladu sa evropskim standardima i mišljenjima Venecijanske komisije, što ostaje glavna zabrinutost”, ističe se u neformalnom dokumentu.
(Tekst je dio projekta “Od Podgorice do Brisela i natrag” koji Antena M realizuje u saradnji sa Ministarstvom vanjskih poslova i Ambasadom Republike Češke.)
