Duž istočnog i južnog obodnog zida porte u toku je izgradnja objekta, većih horizontalnih i vertikalnih gabarita. Istočni zid sa prvobitnom kapijom kroz koju se ulazilo u portu je porušen u dužini objekta koji se gradi. Ispred ulaza u manastirsku portu, kao i u njoj, kubicirana je veća količina građevinskog materijala – navodi se u izvještaju UZKD
U kompleksu Manastira Kosijerevo u Nikšiću započeta izgradnja novog objekta, Uprava donijela Rješenje o obustavi radova i vraćanju u prvobitno stanje
U dvorištu kompleksa Manastira Kosijerevo u Nikšiću u toku su obimni građevinski radovi, koje je u januaru ove godine, postupajući po prijavi, privremeno zaustavila Uprava za zaštitu kulturnih dobara (UZKD). Mada se u izvještaju Uprave ne pominje o kojoj vrsti građevinskog objekta je riječ, najvjerovatnije je u pitanju novi konak, a investitor je Eparhija budimljansko-nikšićka Srpske pravoslavne crkve.
Stručni tim UZKD zatekao je građevinske radnike, kamione, mašine i veliku količinu građevinskog materijala u blizini manastirske crkve posvećene Rođenju Bogorodice koja je, takođe, u cjelosti živopisana, bez konzervatorskog projekta, odnosno bez dozvole Uprave za zaštitu kulturnih dobara. Najveći dio starog živopisa je prekrečen, a preko njega su, između ostalih religijskih predstava, oslikani i rodonačelnici dinastije Nemanjića, ali i neki pravoslavni sveci porijeklom iz Rusije.
Stručni tim Uprave 12. januara svjedočio novoj isporuci građevinskog maerijala (FOTO: UZKD)
BEZ SAGLASNOSTI
Manastir Kosijerevo u Petrovićima, opština Nikšić, ima status nepokretnog kulturnog dobra od 13. januara 1951. godine, te stoga sve intervencije na njemu podliježu odredbama Zakona o zaštiti kulturnih dobara. Manastir se u istorijskim izvorima prvi put pominje krajem XVI vijeka. Sa lijeve obale Trebišnjice, šezdesetih godina je izmješten u Petroviće, usljed stvaranja vještačkog akumulacionog jezera. Stari enterijer crkve je freskama oslikao Naum Andrić, neposredno nakon izmještanja manastira 1964. godine. U manastirskoj porti je 2000. godine sagrađena kopija lovćenske kapele.
Terenskim obilaskom stručnog tima Uprave za zaštitu kulturnih dobara, 12. januara ove godine, konstatovani su nelegalno izvedeni radovi na manastirskom kompleksu u odnosu na izvještaj komisije za utvrđivanje stanja nepokretne kulturne baštine Crne Gore iz 2004. godine, kao i ostalu dokumentaciju UZKD.
– Duž istočnog i južnog obodnog zida porte u toku je izgradnja objekta, većih horizontalnih i vertikalnih gabarita. Istočni zid sa prvobitnom kapijom kroz koju se ulazilo u portu je porušen u dužini objekta koji se gradi. Ispred ulaza u manastirsku portu, kao i u njoj, kubicirana je veća količina građevinskog materijala (kameni blokovi, opeka, crijep, pijesak…) – navodi se u izvještaju sa terenskog obilaska stručnog tima UZKD.
Na mermernim pločama sokla postavljen je veći broj radijatora (FOTO: UZKD)
U izvještaju je konstatovano i da je na južnoj strani crkvene porte pozicioniran prizemni objekat crkvenog doma, a nedaleko od njega spratni objekat za stanovanje sveštenstva.
– U jugozapadnom dijelu porte, između crkve i prizemnog objekta crkvenog doma, izgrađeno je gumno većih dimenzija sa dekorativnim elementom u centralnom dijelu. U sjeverozapadnom dijelu porte, izgrađen je prizemni objekat – suvenirnica – navodi se u izvještaju.
Analizom dokumentacije UZKD, stručni tim je konstatovao da se vlasnik, odnosno držalac kulturnog dobra nije obraćao ranijem Republičkom zavodu za zaštitu spomenika kulture Crne Gore i današnjoj Upravi za zaštitu kulturnih dobara za izdavanje konzervatorskih uslova, a što je bio u obavezi propisanoj zakonom.
– Gore navedeni radovi mogu se okarakterisati kao degradacija, jer su umanjene kulturne vrijednosti kulturnog dobra: autentičnost, integritet, osobenost, arhitektonska, kulturno-istorijska vrijednost starosti dobra. Utvrđenim mjerama zaštite spriječiće se uništenje kulturnog dobra, odnosno njegovih kulturnih vrijednosti – navodi se u izvještaju stručnog tima.
Car Konstantin, carica Jelena i Stefan Nemanja među novim likovima na freskama (FOTO: UZKD)
RJEŠENJE
Povodom najnovijih građevinskih intervencija, Uprava za zaštitu kulturnih dobara donijela je 25. januara Rješenje o obustavi radova i vraćanju u prvobitno stanje Manastira Kosijerevo. U cilju očuvanja kulturnih vrijednosti, Rješenjem je naloženo preduzimanje neophodnih mjera zaštite.
– Hitno obustaviti radove na objektu koji je u izgradnji. Vratiti u prvobitno stanje ogradni zid porte sa ulaznom kapijom. Ukloniti objekat – kopiju lovćenske kapele, objekat suvenirnice na sjeverozapadnoj strani, kao i gumno novijeg datuma. Ukloniti radijatore i mermerni sokl – navodi se u Rješenju koje je donijela Uprava.
Građevinski materijal kraj manastirske crkve i kopije lovćenske kapele (FOTO: UZKD)
Vlasnik/držalac kulturnog dobra dužan je da ove mjere sprovede u roku od dvije godine od dana prijema Rješenja, a na osnovu konzervatorskih uslova i odobrenog konzervatorskog projekta od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara. Međutim, pretragom katastra nemoguće je utvrditi na koga se vodi manastirska parcela i objekti jer, po svemu sudeći, nema upisa niti lista nepokretnosti. U elaboratu o revalorizaciji kulturnog dobra Manastira Kosijerevo, iz 2014. godine, takođe se ne navodi broj lista nepokretnosti, ali je upisan podatak da je vlasnik država Crna Gora, a držalac Mitropolija crnogorsko-primorska. Stručna komisija u elaboratu ne navodi na osnovu čega je donijela taj zaključak. Manastir Kosijerevo se, međutim, na sajtu eparhija.me vodi kao crkveno dobro pod upravom Eparhije budimljansko-nikšićke.
Do zaključenja ovog broja Pobjede, Uprava za inspekcijske poslove nije odgovorila na novinarska pitanja o postupanju inspektorke za kulturna dobra, vezano za nove radove u manastirskom kompleksu.
Crkva posvećena Rođenju Bogorodice (FOTO: UZKD)
Ne ljubite freske, boja je svježa, pa se otire
Stručni tim Uprave za zaštitu kulturnih dobara 12. januara zatekao je i kompletno živopisanu unutrašnjost crkve posvećene Rođenju Bogorodice. Radovi su, kako je utvrđeno, izvedeni bez saglasnosti Uprave.
– Crkva je nedavno dobila novi živopis. Zidovi su oslikani silikatnim materijalima koji su imitacija freskoživopisa. Od živopisa koji je radio Naum Andrić 1964. godine sačuvane su samo predstave Vavedenja, Uspenja, predstave proroka i jevanđelista. Oslikani sokl je nedavno zamijenjen mermernim što je atipično za sakralne objekte ovog tipa. Na mermernim pločama sokla postavljen je veći broj radijatora – navodi se u izvještaju Uprave za zaštitu kulturnih dobara.
Upozorenje vjernicima da ne ljube freske (FOTO: UZKD)
Na jednom od zidova crkve monasi su postavili i obavještenje za vjernike: „Molimo, ne ljubite freske, boja je svježa, pa se otire. Hvala.“
Inače, u istorijskim izvorima nema tačnog datuma kada je sagrađen Manastir Kosijerevo. U elaboratu o revalorizaciji ovog kulturnog dobra, koji je sačinio stručni tim UZKD, pominju se narodna predanja prema kojima se za ktitora Manastira vezuje više lica. Po određenim izvorima je to car Konstantin, koji se, putujući iz Rima za Carigrad, zatekao na području rijeke Trebišnjice, po drugim izvorima Stefan Dečanski, dok treći izvori tvrde da je car Dušan. U nekim izvorima pominje se i kralj Milutin Nemanjić. Da je Eparhiji budimljansko-nikšićkoj i te kako stalo do narodnih predanja vidi se i po novim freskama, budući da su kao likovi uvedeni i rodonačelnici srpskih dinastija, poput Stefana Nemanje, zatim cara Konstantina i carice Jelene, te pravoslavni sveci – Serafim Sarovski, Jovan Šangajski, Jovan Osogovski…
Pobjeda
